खण्ड -क (अपठितावबोधनम् )
अधोलिखितगद्यांशं पठित्वा तदाधारितान् प्रश्नान् उतरत -
मन बुद्धि अहंकारेति त्रयाणां तत्वानां समाहारः चित्त इति कथ्यते। चित्तस्य
प्रकृतिः चंचलात्मिका अस्ति। सर्वेष्वपि कार्येषु साफल्यं प्राप्तुं चित्तस्य एकाग्रता
आवश्यकी। चित्तस्य एकाग्रतायाः कृते महर्षि पतंजलिना योगस्य उपदेशः कृतः । महर्षिणा
योगसूत्रे लिखितम् -योगः चित्तवृत्तिनिरोधः ।
1. चित्तस्य प्रकृतिः कीदृशी?
(क) प्रमादात्मिका
(ख) निश्चलात्मिका
(ग) चंचलात्मिका
(घ) संशयात्मिका
2. चित्तवृत्तिनिरोधः कः?
(क) योगः
(ख) भोग
(ग) रोगः
(घ) नियोगः
3. कार्येषु साफल्य प्राप्तुं कस्य एकाग्रता आवश्यकी ?
(क) वित्तस्य
(ख) चित्तस्य
(ग) ध्यानस्य
(घ) धनस्य
4. योगसूत्रस्य रचयिता कः?
(क) रामदेवः
(ख) कामदेवः
(ग) वाल्मीकिः
(घ) पतंजलिः
खण्ड -ख (रचनात्मककार्यम्)
5. वकारस्य उच्चारणस्थानं किम् ?
(क) तालुः
(ख) कण्ठः
(ग) दन्तोष्ठम्
(घ) कष्ठोष्ठम्
6. लृकारस्य उच्चारणस्थानम् अस्ति -
(क) मूर्धा
(ख) तालुः
(ग) दन्ताः
(घ) कण्ठः
7. तालव्यवर्णः अस्ति
(क) लव
(ख) ष्
(ख) र्
(घ) स्
8. ओष्ठ्यवर्णः अस्ति-
(क) ब्
(ख) श्
(ग) ज्
(घ) ठ
9. 'ने + अनम् उचितसन्धिपदं चिनुत
(क) नयनम्
(ख) नेनम्
(ग) नायनम्
(घ) नैनम्
10. 'गुरू + आदेशः उचितसन्धिपदं चिनुत
(क) गुरादेशः
(ख) गुरवादेशः
(ग) गुर्वादेशः
(घ) गुरादेषः
11. 'लम्बोदरः ‘अस्य सन्धिविच्छेदं चिनुत
(क) लम्बो+दरः
(ख) लम् + बोदरः
(ग) ल + अम्बोदरः
(घ) लम्ब + उदरः
12. मध्वरिः अस्य सन्धिविच्छेदं चिनुत-
(क) मधु + अरिः
(ख) म+ धुअरि:
(ग) मषु + रिः
(घ) मधु + आरि:
13. पितृशब्दस्य षष्ठी-एकवचनस्य रूपम् अस्ति -
(क) पितरौ
(ख) पितुः
(ग) पित्रा
(घ) पितरि
14. मतये' इति रूपं भवति
(क) प्रथमा-एकवचने
(ख) चतुर्थी-एकवचने
(ग) चतुर्थी-द्विवचने
(घ) चतुर्थी-बहुवचने
15. 'कवि ' शब्दस्य सप्तमी-एकवचने रूपं भवति
(क) कवयः
(ख) कविना
(ग) कवौ
(घ) कवेः
16. 'मातुः रूपम् अस्ति
(क) प्रथमायाः
(ख) द्वितीयायाः
(ग) तृतीयायाः
(घ) पंचम्याः
खण्ड –ग (पठितावबोधनम् )
17. सङ्गच्छध्वं संवदध्वं इति मन्त्रः सङ्कलितः
(क) ऋग्वेदात्
(ख) सामवेदात्
(ग) यजुर्वेदात्
(घ) अथर्ववेदात्
18. अस्माकं ओषधीः कीदृशी सन्तु ?
(क) साध्वीः
(ख) माध्वीः
(ग) अनुत्तमा
(घ) विषोपेता
19. वः मनः कथम् अस्तु ?
(क) असमानम्
(ख) अशुद्वम्
(ग) समानम्
(घ) चंचलम्
20. वयं कति वर्षाणि जीवेम ?
(क) सहस्रम्
(ख) लक्षम्
(ग) अयुतम्
(घ) शतम्
21. कति वेदाः ?
(क) चत्वारः
(ख) पंच
(ग) सप्त
(घ) अष्टौ
22. 'ऋतुचित्रणम्' इति पाठः कुतः सङ्कलितः ?
(क) महाभारतात्
(ख) वेदात्
(ग) पुराणात्
(घ) रामायणात्
23. रामायणे काण्डानां संख्या अस्ति
(क) पंच
(ख) षड्
(ग) सप्त
(घ) नव
24. ऋतुचित्रणम् पाठे कति ऋतुणां वर्णनम् अस्ति ?
(क) चतुर्णाम्
(ख) पंचानाम्
(ग) त्रयाणाम्
(घ) षण्णाम्
25. 'वहन्ति वर्षन्ति नदन्ति भान्ति' श्लोके कस्य ऋतोः वर्णनम् ?
(क) वर्षायाः
(ख) शरदः
(ग) हेमन्तस्य
(घ) वसन्तस्य
26. वर्षाऋतोः अनन्तरं कस्य ऋतोः आगमन भवति?
(क) हेमन्त-ऋतो.
(ख) शिशिर-ऋतोः
(ग) शरद् ऋतोः
(घ) वसन्त ऋतो:
27. परोकाकाराय सतां विभूतयः पाठः कुतः गृहीतः ?
(क) पियूषमालायाः
(ख) जातकमालायाः
(ग) स्मृतिमालायाः
(घ) सूक्तिमालायाः
28. कस्य पुण्यप्रभावात् सरः जलपूर्णः जातः ?
(क) देवराजस्य
(ख) मेघस्य
(ग) खगस्य
(घ) बोधिसत्वस्य
29. मीनाः किमर्थं मृतप्रायाः संजाताः ?
(क) वनाभावात्
(ख) जलाभावात्
(ग) समीराभावात्
(घ) अन्नाभावात्
30. मत्स्यान् भक्षयितुं कः चिन्तयति स्म ?
(क) पक्षिणः
(ख) जनाः
(ग) पशवः
(घ) मकराः
31. देवानाम् इन्द्रः कः ?
(क) वायसः
(ख) मीनः
(ग) बोधिसत्व:
(घ) शक्रः
32. सौवर्णशकटिका इति पाठः कुतः सङ्कलितः ?
(क) मेघदूतात्
(ख) वेणीसंहारात्
(ग) मृच्छत कात्
(घ) ऋतुसंहारात्
33. चारूदत्तस्य पुत्रः क
(क) तानसेनः
(ख) रोहसेनः
(ग) यज्ञसेनः
(घ) महासेनः
34. सौवर्णशकटिकां घटितुं का आभूषणं ददाति ?
(क) वसन्तसेना
(ख) देवसेना
(ग) रदनिका
(घ) मदनिका
35. रोहसेनः किम् इच्छति ?
(क) मृच्छकटिका
(ख) ताम्रशकटिका
(ग) सुवर्णशकटिका
(घ) रजतशकटिका
36. "एहि वत्स! शकटिकया कीडायः' इति कः कथयति?
(क) वसन्तसेना
(ख) रोहसेनः
(ग) रदनिका
(घ) चारुदत्तः
37. रामायणम्' इति कस्य रचना ?
(क) भर्तृहरेः
(ख) भारवेः
(ग) भवभूतेः
(घ) वाल्मीके:
38. 'महाभारतम् केन लिखितम् ?
(क) वेदव्यासेन
(ख) माघेन
(ग) श्रीहर्षेण
(घ) कौटिल्येन
39. 'रघुवंशमहाकाव्यम्' कृतिः अस्ति -
(क) तुलसीदासरय
(ख) कालिदासस्य
(ग) देवदासस्य
(घ) रामदासस्य
40. पंचतन्त्रस्य रचनाकार: अस्ति
(ख) आर्यभट्टः
(क) नारायणपण्डितः
(ग) विष्णुशर्मा
(घ)चन्द्रगुप्तः
