Group - A खण्ड - क ( अति लघु उत्तरीय प्रश्न )
सर्वे प्रश्नाः समानांकाः । केचन् पंच प्रश्नान् पूर्णवाक्येन उत्तरत - 2x 5 =10
1. अलावदीनः कस्य नगरस्य राजा आसीत् ?
उत्तर:
अलावदीन: योगिनीपुरस्य नगरस्य राजा आसीत् ।
2. अलावदीनो नाम यवनराजः कस्मै कुप्यति ?
उत्तर:
अलावदीनो नाम यवनराज: महिमासाहिनाम्ने सेनानिने कुप्यति ।
3. लाङ्गलिकः किं करोति ?
उत्तर:
लाङ्गलिकः भूमिं कर्षति ।
4. 'ईशः कुत्र अस्ति' इति पाठः कस्मात् ग्रन्थात् संकलितः ?
उत्तर:
इति पाठ: गीताञ्जल्या: ग्रन्थात् संकलितः।
5. कौ गान्धिनः हृदये नित्य सन्निहितौ आस्ताम् ?
उत्तर:
हरिश्चन्द्रश्रवणौ गांधिनः हृदये नित्य सन्निहिती आस्ताम्।
6. गान्धिनः आत्मकथा मूलतः कस्यां भाषायां लिखिता ?
उत्तर:
गांधिन: आत्मकथा मूलत: गुजरातीभाषायां लिखिता।
7. कीदृशं भोजनम् इन्द्रियाणि दृढीकरोति ?
उत्तर:
स्निग्धं भोजनम् इन्द्रियाणि दृढीकरोति।
Group - B खण्ड ख ( लघु उत्तरीय प्रश्न )
सर्वे प्रश्नाः समानांकाः । केचन् पंच प्रश्नान् उत्तरत- 3x 5 = 15
8.
निर्देशानुसारं रूपं लिखत
(क) पठ् लृट्लकारे प्रथमपुरुषे
बहुवचने
उत्तर:
पठिष्यन्ति।
(ख) दृश् लट्लकारे मध्यमपुरुषे
एकवचने
उत्तर:
पश्यसि।
(ग) अस् लंङ्गलकारे उत्तमपुरुषे द्विवचने
उत्तर: आस्व।
9.
उचितक्रियापदैः रिक्तस्थानानि पूरयत -
(क)
जनाः गंगाजले स्नानं .....कुर्वन्ति.....।
( करोति / कुर्वन्ति )
(ख)
सः चलचित्रं .....अपश्यत्......। (
अपश्यन् / अपश्यत्)
(ग)
दशरथस्य चत्वारः पुत्राः ....आसन्......।
(आसन् / आसीत्)
10.
उचितं विभक्ति संयोज्य रिक्तस्थानानि पूरयत.
(क)
...विद्यालयं.......... उभयतः मार्गाः सन्ति ।
( विद्यालय )
(ख)
... ब्राह्मणय:........... भोजनं यच्छ । (ब्राह्मण)
(ग)
सीता .....रामेण........... सह वनम् अगच्छत् ।
(राम)
11. यथानिर्देशं परिचयं लिखत- 3
|
पद |
लकार |
पुरुष |
वचन |
|
(क) भवन्ति |
लट्
लकार |
प्रथम
पुरुष |
बहुवचन |
|
(ख) गमिष्यामि |
लृट्
लकार |
उत्तम
पुरुष |
एकवचन |
|
(ग) अपठः |
लंऽ.
लकार |
मध्यम
पुरुष |
एकवचन |
12.
अधोलिखितानां पदानां वाक्येषु प्रयोगं कुरुत -3
(क) सत्यम् = रामः सत्यम् वदति।
(ख) वृक्षः = एषः वृक्ष: विशालः अस्ति ।
(ग) शीघ्रम् = सः शीघ्रम् चलति ।
13.
पर्यायपदं लिखत - 3
(क) कमलम् = अम्बुजम् / जलजम्।
(ख) पिता = जनक: / तात:।
(ग) चन्द्रः = निशाकरः / हिमांशु
14.
विलोमपदं लिखत- 3
(क) प्राचीनतमः = आधुनिकतम:।
(ख) दिनम् = रात्रि:
(ग) मम = तव।
Group - C खण्ड ग ( दीर्घ उत्तरीय प्रश्न )
सर्वे प्रश्नाः समानाङ्काः । केषांचित् त्रयाणाम् एव उत्तरं लेख्यः 5 x 3 =15
15. अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितान् प्रश्नान् उत्तरत - 5
देशस्य
भक्तिः देशभक्तिः कथ्यते । देशभक्तिभावनया एव सैनिकाः अन्ये जनाः च देशहिताय स्वप्राणान्
अपि त्यक्तुम् इच्छन्ति । कवयः च वदन्ति जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी । लोकानां
शरणदायिनी - नानाभोज्यपदार्थप्रदायिनी एषा अस्माकं जन्मभूमिः वीरभूमिः अस्ति ।
राष्ट्रसंरक्षणाय
परस्परम् एकतायाः भावना अपेक्षिता । नरस्य हृदये राष्ट्रभावना यदि नास्ति, तदा तस्य
जीवनं निष्फलम् अस्ति । युद्धक्षेत्रे वीराः देशस्य रक्षणार्थं स्वप्राणान् समर्पितवन्तः
। यदा सर्वेषु एव देशवासिषु एतादृशी भविष्यति, तदा देशः नूनम् उन्नतिं करिष्यति ।
(क)
एकपदेन उत्तरत-1/2x2 =1
(i) सैनिकाः अन्ये जनाः च देशहिताय किं त्यक्तुम् इच्छन्ति ?
उत्तर:
स्वप्राणान्
(ii) अस्माकं जन्मभूमिः कीदृशी अस्ति ?
उत्तर:
वीरभूमिः
(ख)
पूर्णवाक्येन उत्तरत- 1×2=2
(i) राष्ट्रसंरक्षणाय का अपेक्षिता अस्ति ?
उत्तर:
राष्ट्रसंरक्षणाय परस्परम् एकतायाः भावना अपेक्षिता ।
(ii) कवयः किं वदन्ति ?
उत्तर:
कवयः वदन्ति जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी ।
(ग)
यथानिर्देशम् उत्तरत- 1/2x4=2
(i) 'अवनतिः' इत्यस्य किं विलोमपदं गद्यांशे प्रयुक्तम् ?
उत्तर:
उन्नति:
(ii) 'करिष्यति' पदे क लकार: ?
उत्तर:
लृट्लकार:
(iii) 'समर्पितवन्तः' अस्य कर्तृपदं अत्र किं प्रयुक्तम् ?
उत्तर:
वीरा:
(iv) 'शरणदायिनी जन्मभूमिः' अनयोः पदयोः विशेष्यपदं किम् ?
उत्तर:
जन्मभूमि:
16. वार्षिकशुल्कं क्षमापनार्थं प्राचार्य प्रति पत्रे लिखत । 5
उत्तर:
सेवायाम्
प्राचार्यमहोदयः,
+2 उच्च विद्यालय गोपीकांदर, दुमका ।
विषयः
= वार्षिकशुल्कं क्षमापनार्थम् आवेदनपत्रम्।
महोदयः,
सविनयं
निवेदयामि यत् अहं भवतां विद्यालये एकादशकक्षायां पठामि । अहं एकः अति निर्धनः छात्रः
अस्मि । मम जनकस्य आर्थिकस्थिति: शोचनीया अस्ति।अहं वार्षिकशुल्कं दातुम् असमर्थ: अस्मि
।अतः वार्षिकशुल्कमुक्तं कृत्वा भवन्त: माम अनुग्रह्णन्तु ।
दिनांक:-
26/05/2022
भवताम् आज्ञाकारी शिष्य:
क ख ग
क्रमांक 11
17.
मञ्जूषातः उचितानि पदानि चित्वा कथां पूरयत-5
मम
नाम ....गंगा.....अस्ति । अहं ....पृथिव्याम्...... भागीरथी अस्मि, .....यतः....... भगीरथस्य तपसा एव ...अहम्..... धरित्र्याम् अवतीर्णा आसम् । जहनुः
ऋषेः सुताकारणेन अहं .......जाह्नवी..... कथ्ये
। देवानां नदीहेतुना अहं ...सुरसरिता......
अस्मि । .......त्रिपथगाम्.... माम्
अनेन कारणेन ...कथयन्ति....... यतः मम ...त्रिषु....... पथिषु .....गमनम्......
अस्ति ।
मज्जूषा-
|
जाह्नवी,
अहम्, सुरसरिता, गंगा, त्रिपथगाम्, पृथिव्याम्, कथयन्ति, यतः, गमनम्, त्रिषु । |
18. चम्पूकाव्यस्य वैशिष्ट्यं लिखत । 5
उत्तर:
1)
गद्यपद्यमयी रचना चम्पूकाव्यं कथ्यते ।
2)
श्रृंगारवीरशान्तादिरसानां प्रयोगः चम्पूकाव्ये क्रियते ।
3)
चम्पूकाव्ये सर्गाणां नामानि उच्छवास: उल्लास: इत्यादिपदैः क्रियन्ते
4)
विविधानां कथावस्तूनां प्रयोगः चम्पूकाव्येषु दृश्यते ।
5)
चम्पूकाव्येषु सरलगद्यानां प्रयोगः क्रियते।
6)
प्रमुखचम्पूकाव्यस्य नामानि = त्रिविक्रमभट्ट नलचम्पू: मदालसाचम्पूः च । सोमदेवसूरि
कृत यशस्तिलकचम्पू:, अनन्तभट्ट कृत भारतचम्पू:, महाराज भोजकृत रामायणचम्पूः, श्रीकृष्ण
कृत पारिजातहरणचम्पू: ।
19. अधोलिखितानां ग्रन्थानां लेखकानां नामानि लिखत- 5
(क) रामायणम् - वाल्मीकि:।
(ख) जातकमाला - आर्यशूर:।
(ग) पुरुषपरीक्षा - विद्यापति:।
(घ) अभिज्ञानशाकुंतलम् - कालिदास:।
(ङ) कादम्बरी - वाणभट्ट:।