झारखण्ड शैक्षिक अनुसन्धान एवं प्रशिक्षण परिषद्, राँची।
वार्षिक परीक्षा 2023-24
आदर्शप्रश्नपत्रम्
संस्कृतम् (ऐच्छिकम्)
(बहुविकल्पीयाः प्रश्नाः)
कक्षा - एकादशी विषयः - संस्कृतम्
समयः - 60 निमेषाः पूर्णांकाः - 40
सामान्यनिर्देशा:-
• अस्मिन् प्रश्नपत्रे वत्वारिंशत्
(40) प्रश्नाः। (इस प्रश्न-पत्र में 40 प्रश्न हैं।)
• सर्वे प्रश्नाः अनिवार्याः।
(सभी प्रश्न अनिवार्य हैं।)
• प्रत्येकप्रश्नार्थं एको को
निर्धारितः। (प्रत्येक प्रश्न के लिए एक अंक निर्धारित है।)
• प्रत्येकप्रश्नस्य चत्वारो
विकल्पाः | उचितविकल्पं चिनुत (प्रत्येक प्रश्न के चार विकल्प दिए गए हैं।
• उचित विकल्प का चयन करें)
•
अनुचितोत्तरार्थ कोऽपि नकारात्मकाको नास्ति । (गलत उत्तर के लिए कोई नकारात्मक अंक
नहीं है।)
अपठितांशावबोधनम्
निर्देश
: अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा प्रदत्तान् प्रश्नान् विकल्पेभ्यः उत्तरं चिनुत-
अस्माकं
जीवने अनेके जनाः सहचारिणः भवन्ति यथा मित्राणि, बान्धवाः आदयः। परं विपत्तिकाले एव
एतेषां मूल्यांकनम् भवति। आचार्येण वाणवयेन उत्तम्-यः जनः रोमसमरो भवतः पार्श्वे तिष्ठति
स एव यथार्थः सहचरः भवति । यदा जीवने कोऽपि भयंकरं कष्टं प्राप्नोति, तस्मिन् समये
च यः जनः साहाय्यं करोति यः निश्चयेन सत्यः सखा भवति । एताटशः जनैः सह कदापि मित्रता
न त्यजनीया । यथार्थमित्राणि तु सदैव सम्माननीयाः ।
प्रश्नाः:
1. मित्राणां मूल्यांकनम् कदा भवति?
(क)
सम्पतिकाले
(ख) ददातिकाते
(ग) विपत्तिकाले
(घ)
उन्नतिकाले
2. के सम्माननीयाः भवन्ति?
(क)
अमित्राणि
(ख)
कुमित्राणि
(ग)
सौमित्राणि
(घ) यथार्थमित्राणि
3. यथार्थमित्रैः सह का न त्यजनीया ?
(क)
शत्रुता
(ख) मित्रता
(ग)
रिपुता
(घ)
ईर्ष्या
4. 'कष्टम्' इति विशेष्यस्य विशेषणपदं किम् अत्र प्रयुक्तम्?
(क) भयंकरम्
(ख)
सत्य:
(ग)
कदापि
(घ)
निश्वयम्
5. 'एतेषां पदे का विभक्तिः?
(क)
चतुर्थी
(ख)
पंचमी
(ग) षष्ठी
(घ)
सप्तमी
पठितावबोधनम्
निर्देशः-अधोलिखितं
पयं पठित्वा प्रदत्तान् प्रश्नान् विकल्पेभ्यः उत्तरं चिनुत-
तत्रास्तीशः,
कठिनां भूमि
यत्र
हि कर्षति लाङ्ङ्गतिकः।
यत्र
व जनपदस्थ्यकर्ता
प्रस्तरखण्डान्
दास्यते ॥
6. उपर्युक्तपद्यांशः कस्मात् ग्रंथात् संकलितः?
(क)
मृच्छकटिकात्
(ख) गीताञ्जल्या:
(ग)
रामायणात्
(घ)
जातकमालाया:
7. लाङ्ङ्गलिकः किं करोति ?
(क)
सीव्यति
(ख) कर्षति
(ग)
शिक्षयति
(घ)
उपदिशति
8. प्रस्तरखण्डान् कः दास्यते ?
(क) स्थ्यकर्ता
(ख) शौचिकः
(ग) स्वर्णकार:
(घ) शिक्षक:
9. 'कर्षति' इत्यरिमन् पदे कः लकारः
प्रयुक्तः?
(क) लृट्लकार:
(ख) लट्लकार:
(म) लोट्लकारः
(घ) लङ्गलकार:
10. 'कठिनां भूमि' अनयोः पदयोः विशेषणपदं
किम् ?
(क) कठ्
(ख) भूमि
(ग) कठिनां
(घ) भू
निर्देश:-अधोलिखितं नाट्यांशं पठित्वा प्रदत्तान् प्रश्नान्
विकल्पेभ्यः उत्तरं चिनुत-
रदनिका-- (सनिर्वेदं निःश्वस्य) जात! कुतोऽस्माकं
सुवर्णव्यवहारः ? तातस्य पुनरपि ऋद्ध्या सुवर्णशकटिकया क्रीडिष्यसि । (स्वगतम्)
तद्यावद् विनोदयाम्येनमा आर्यायाः वसन्तसेनायाः समीपमुपसर्पिष्यामि। (उपसृत्य)
आयेंः प्रणमामि ।
वसन्तसेना -रदनिके! स्वागतं ते। कस्य पुनस्यं दारकः ?
अनलङ्कृत- शरीरोऽपि चन्द्रमुखम् आनन्दयति मम हृदयम्।
रदनिका-- एष खलु आर्यचारुदत्तस्य पुत्रो रोहसेनो नाम ।
वसन्तसेना - - (बाहू प्रसार्य) एहि मे पुत्रक! आलिङ्ग ।
(इत्यङ्ङ्के उपवेश्य)
अनुकृतमनेन पितुः रूपमा
11. उपर्युक्तनाट्यांशः करमात् ग्रंथात्
संकलितः ?
(क) अभिज्ञानशाकुन्तलात्
(ख) मृच्छकटिकात्
(ग) उत्तरसमवरितात्
(घ) रूपरुद्रीयात्
12. रोहसेनः कस्य पुत्रः आसीत्?
(क) वसन्तसेनायाः
(ख) रदनिकायाः
(ग) चारूदत्तस्य
(घ) शकारस्य
13. "एहि मे पुत्रक ! आलिङ्ग ।"
इति कस्य कथनम् ?
(क) चारूदत्तस्य
(ख) वसन्तसेनायाः
(ग) रदनिकायाः
(घ) मदनिकायाः
14: क्रीडिष्यसि पढे कः लकारः प्रयुक्तः ?
(क) लट्
(ख) लृट्
(म) लोट्
(घ) लङ्ङ्ग
15. 'अनलङ्कृत- शरीरः' अनयोः पदयोः विशेष्यपदं
किम्?
(क) अनल
(ख) शरीर:
(ग) अनलङ्कृत
(घ) लङ्कृत
निर्देश:-अधोलिखितं गद्यं पठित्वा प्रदत्तान् प्रश्नान्
विकल्पेभ्यः उत्तरं चिनुत-
स्निग्धमश्नीयात्, स्निग्धं हि भुज्यमानं स्वदते, क्षिप्रं
जयं गच्छति, वातमनुलोमयति, शरीरमुपचिनोति, दृढीकरोतीन्द्रियाणि,
बलाभिवृद्धिमुपजनयति, वर्णप्रसादं चाभिनिर्वर्तयति; तस्मात् स्निग्धमश्नीयात्।
मात्रावदश्नीयात्, मात्रावद्धि भुक्तं
वातपित्तकफानपीडयदायुरेव विवर्धयति केवलं सुखं विपच्यते, न चोष्माणमुपहन्ति,
अन्यथं च परिपाकमेति, तस्मान्मात्रावदश्नीयात् ।
16. कीटशं भोजनम् इन्द्रियाणि दृढ़ीकरोति ?
(क) मात्रावद्
(ख) उष्णम्
(ग) शीतलम्
(घ) स्निग्धम्
17. मात्रावद् कथम् अश्र्नीयात् ?
(क) आयुविवर्धनाय
(ख) बलं विवर्धनाय
(ग) वर्ण विवर्धनाय
(घ) रोगं विवर्धनाय
18. 'तस्मात् पदे का विभतिः?
(क) द्वितीया
(ख) तृतीया
(ग) चतुर्थीं
(घ) पंचगी
19. 'चोष्माणम्' अरय सन्धिविच्छेदं किम् ?
(क) चो + ऊष्माणम्
(ख) चोष्मा+ णम्
(ग) च + ऊष्माणम्
(घ) च+ माणम्
20. अव्ययं चिनुत -
(क) च
(ख) वर्णप्रसादं
(ग) भुक्तं
(घ) अन्यथं
खण्ड-ग (व्याकरणकार्यम्)
21. सप्ताहे सप्त दिनानि-----।
(क) भवति
(ख) भवतः
(ग) भवन्ति
(घ) भवतु
22. एकदा अहम् एकं व्याघ्र ------।
(क) अपश्यम्
(ख) अपश्याव
(ग) अपश्याम
(घ) अपश्य:
23. 'सेव्' धातोः लृट्लकारे प्रथमपुरुषबहुवचने रूपं चिनुत-
(क) सेविष्यते
(ख) सेविष्येते
(ग) सेविष्यन्ते
(घ) सेविष्यसे
24. पितृ' शब्दस्य चतुर्थी एकवचने रूपं
भवति-
(क) पित्रा
(ख) पित्रे
(ग) पितुः
(घ) पितरम्
25. सः मह्मं -----आनयति।
(क) पुष्पा:
(ख) पुष्पौ
(म) पुष्पाणि
(घ) पुष्प:
26. ------ अभितः वृक्षाः सन्ति।
(क) विद्यालयस्य
(ख) विद्यालयम्
(ग) विद्यालयः
(घ) विद्यालयात्
27. भिक्षुक: ----- काण: ।
(क) नेत्रेण
(ख) नेत्रात्
(ग) नेत्रस्य
(घ) नेत्रम्
28. स्वस्ति ----- ।
(क) तव
(ख) त्वाम्
(ग) तुभ्यम्
(घ) तस्य
29.' ह्' वर्णस्य उच्चारणस्थानं किम् ?
(क) तालुः
(ख) दन्ता:
(ग) ओष्ठौ
(घ) कण्ठ:
30. एतेषु वर्णेषु दन्त्यवर्णः कः ?
(क) व्
(ख) प्
(ग) ध्
(घ) ख्
31. "क्+ष्+अ+त्+र्+इ+य्+अः" इत्यस्य वर्णसंयोजनं कृत्वा तिखत-
(क) क्षत्रीय:
(ख) क्षत्रिया
(ग) क्षेत्रीय
(घ) क्षत्रियः
32. मया पुस्तकं -----।
(क) पठति
(ख) पठ्यते
(ग) पठामि
(घ) पठ्यन्ते
33. ----- किं पठ्यते ?
(क) त्वम्
(ख) त्वाम्
(ग) त्वया
(घ) तुभ्यम्
34. 'भग्नावशेषः' इत्यस्य सन्धिविच्छेदं चिनुत-
(क) भग्ना +वशेषः
(ख) भग्न + अवशेषः
(ग) भग्नाव + शेषः
(घ) भग्नौ + शेषः
35. 'क: चित् अस्य सन्धिपदं चिनुत-
(क) कश्चित्
(ख) कस्यचित्
(ग) कः चित्
(घ) कस्मिंश्चित्
36. 'गीताञ्जलिः" इत्यस्य रचनाकार: कः?
(क) अरविन्दघोषः
(ख) आर्यशूर:
(ग) शूद्रक:
(घ) स्वीन्द्रनाथ टैगोर:
37. शुद्रकस्य रचनां चिनुत-
(क) मृच्छकटिकात्
(ख) जातकमाला
(ग) भवानी
भारती
(घ) रसविमानम्
38. 'बाणोच्छिष्टं जगत्सर्वं 'इति कस्य विषये
प्रसिद्धः?
(क) माघस्य
(ख) बाणभट्टस्य
(ग) अम्बिकादत्तस्य
(घ) श्रीहर्षस्य
39. कविषु ----- श्रेष्ठः।
(क) कालिदासः
(ख) कालिदासे
(ग) कालिदासेन
(घ) कालिदासस्य
40. 'रूपरुद्रीयम्' कस्य रखना ?
(क) अभिराजराजेन्द्रमिश्रस्य
(ख) कालिदासस्य
(ग) भारवेः
(घ) माघस्य
Sanskrit Model Question Solution
Class 11th Sanskrit PROJECT RAIL (JCERT) Weekly Test Answer Key 2023-24
Class 11 शाश्वती प्रथम: भाग: Sanskrit संस्कृत (बहुवैकल्पीयप्रश्नोत्तरी )
Class 11th Sanskrit (संस्कृतम्) Jac Model Set-1 2022-23
