झारखण्ड अधिविद्य परिषद्
CLASS-XI EXAMINATION, 2024
(Paper-III)
SANSKRIT
(Elective) (MCQ Type)
29.02.2024
Full Marks 40 : Time: 1 Hour
पूर्णांक : 40 समय : 1 घंटा
GENERAL INSTRUCTIONS / सामान्य निर्देश :
1. Before answering carefully verify all information related to the candidate, printed on Page 2 of the OMR Answer Sheet. If the printed information belongs to any other candidate, then inform the Invigilator immediately and get it replaced.
उत्तर देने से पूर्व परीक्षार्थी से संबंधित ओ० एम० आर० उत्तर-पत्रक के पृष्ठ 2 पर मुद्रित सभी सूचनाओं की सावधानी पूर्वक जाँच कर लें। यदि मुद्रित सूचनाएँ किसी अन्य परीक्षार्थी की हों, तो वीक्षक को तुरंत सूचित कर उसे बदल लें ।
2. Put in your full signature on the OMR Answer Sheet in the space provided. आप अपना पूरा हस्ताक्षर OMR उत्तर पत्रक में दी गई जगह पर करें ।
3. There are 40 Multiple Choice Questions in this Question Booklet. इस प्रश्न पुस्तिका में कुल 40 बहु-विकल्पीय प्रश्न हैं।
4. All questions are compulsory. Each question carries 1 mark. No marks will be deducted for wrong answer.
सभी प्रश्न अनिवार्य हैं । प्रत्येक प्रश्न की अधिमानता 1 अंक की है। गलत उत्तर के लिए अंक नहीं काटा जाएगा।
5. Read the instructions provided on page 1 of the OMR Answer Sheet carefully and do accordingly.
OMR उत्तर पत्रक के पृष्ठ 1 पर प्रदत्त सभी निर्देशों को ध्यानपूर्वक पढ़ें तथा उसके अनुसार कार्य करें।
6. Four options (A, B, C, D) are given for each question. You have to darken duly the most suitable answer on your OMR Answer Sheet. Use only Blue or Black Ball-Point Pen. The use of Pencil is not allowed.
प्रत्येक प्रश्न में चार विकल्प (A, B, C, D) दिये गये हैं। इनमें से सबसे उपयुक्त उत्तर को आप अपने OMR उत्तर पत्रक पर ठीक-ठीक गहरा काला करें। नीला या काला बॉल-प्वाइंट कलम का ही प्रयोग करें। पेंसिल का प्रयोग वर्जित है।
7. Before leaving the examination hall, hand over the OMR Answer Sheet to the invigilator. You are allowed to take the question booklet with you.
परीक्षा भवन छोड़ने से पहले OMR उत्तर पत्रक वीक्षक को लौटा दीजिये । प्रश्न पुस्तिका आप अपने साथ ले जा सकते हैं ।
Adhere to the instructions provided in the OMR Answer Sheet very carefully otherwise your OMR Answer Sheet will be invalid and it will not be evaluated. OMR उत्तर पत्रक पर दिये गये निर्देशों का ध्यानपूर्वक पालन कीजिए अन्यथा आपका OMR उत्तर पत्रक अमान्य होगा और उसकी जाँच नहीं की जायेगी । |
खण्ड – क (अपठितांश अवबोधनम् )
अधोलिखितम्
अनुच्छेदं पठित्वा प्रदत्तानां प्रश्नानां समुचितम् उत्तरं चिनुत ।
भारते
षड् ऋतवः भवन्ति । तेषु वसन्तः ऋतुराजः कथ्यते । चैत्रे वैशाखे च मासे बसन्तः भवति
। वसन्ते द्वौ प्रमुखौ उत्सवौ भवतः वसन्तोत्सवः होलिकोत्सवः च । वसन्तोत्सवे सर्वत्र
प्रमादो भवति । नराः नार्यश्च सर्वत्र गायन्ति नृत्यन्ति च । होलिकोत्सवः फाल्गुनमासस्य
पूर्णिमायां भवति । अस्मिन् हर्षातिरेकेण नराः नार्यः युवानः वृद्धाः बालकाश्च प्रसन्नाः
भवन्ति । जनाः द्वेषं विस्मृत्य सर्वे परस्परं मिलन्ति च ।
1. भारते कति ऋतवः भवन्ति ?
(A)
पञ्च
(B) षड्
(C)
सप्त
(D)
अष्ट
2. किं विस्मृत्य सर्वे परस्परं मिलन्ति ?
(A)
मित्रताम्
(B) द्वेषम्
(C)
सुखम्
(D)
हितम्
3. होलिकोत्सवः कदा भवति ?
(A) वसन्ते
(B)
ग्रीष्मे
(C)
शरदे
(D)
शीतकाले
4. केषु वसन्तः राजा अस्ति ?
(A)
कालेषु
(B)
उत्सवेषु
(C) ऋतुषु
(D)
नरेषु
5. 'वसन्तोत्सवः' इति पदस्य समुचितं सन्धि-विच्छेदं चिनुत ।
(A)
वसन्ता + उत्सवः
(B)
वसन्तो + त्सवः
(C)
वसन्ते + उत्सवः
(D) वसन्त + उत्सवः
खण्ड - ख (पठितावबोधनम् )
निर्देश:
अधोलिखितं गद्यांशं, पद्यं, नाट्यांशं वा पठित्वा प्रदत्तान् प्रश्नान विकल्पेभ्यः
उत्तरं चिनुत -
गद्यांशः
बोधिसत्त्वः
किल कस्मिंश्चित् नातिमहति कमलकुवलयादि-विभूषितसलिले हंसचक्रवाकादिशोभिते तीरान्ततरुकुसुमावकीर्णे
सरसि मत्स्याधिपतिः बभूव । बहुषु जन्मान्तरेषु परोपकाराभ्यासवशात् तत्रस्थः अपि परहितसुखसाधने
व्यापृतः अभवत् । इष्टानामिव च स्वेषाम् अपत्यानाम् उपरि सौहार्दत्वाद् महासत्त्वः
तेषां मीनानां दानप्रिय-वचनादिक्रमैः परमनुग्रहं चकार ।
प्रश्ना
:
6. बोधिसत्त्वः कस्मिन् मत्स्याधिपतिः बभूव ?
(A)
नगरे
(B) सरसि
(C)
देशे
(D)
न कोऽपि
7. कः परहित सुखसाधने व्यापृतः ?
(A) बोधिसत्त्वः
(B)
मत्स्यः
(C)
जनः
(D)
न कोऽपि
8. महासत्त्वः दानप्रियवचनादिक्रमैः केषाम् अनुग्रहं चकार ?
(A)
जनानाम्
(B) मीनानाम्
(C)
नागरिकानाम्
(D)
अपत्यानाम्
9. समानी व आकूतिः इत्यत्र आकूतिः इति पदस्य अर्थः कः ?
पद्यम्
समानी
व आकूतिः समाना हृदयानि वः ।
समानमस्तु
वो मनो यथा वः सुसहासति ।।
(A) प्रतिज्ञा
(B)
धनम्
(C)
रूपम्
(D)
न कोऽपि
10. अस्माकम् आकूतिः कीदृशी स्यात् ?
(A)
सुन्दरा
(B)
विरुद्धा
(C)
कुरूपा
(D) समानी
11. वः इति पदस्य कोऽर्थः ?
(A)
अहम्
(B)
मम
(C)
सर्वेषाम्
(D) युष्माकम्
12. अत्र श्लोके 'संगति' इति शब्दस्य स्थाने कः शब्दः प्रयुक्तः ?
(A)
आकूतिः
(B)
हृदयानि
(C)
वः
(D) सुसह
नाट्यांशः
रदनिका
- एहि वत्स ! शकटिकया क्रीडावः ।
दारकः
- ( सकरुणम्) रदनिके ! किम्मम एतयां मृत्तिकाशकटिकया ? तामेव सौवर्णशकटिकां देहि ।
रदनिका
- ( सनिर्वेदं निःश्वस्य) जात! कुतोऽस्माकं सुवर्णव्यवहारः ? तातस्य पुनरपि ऋद्धया
सुवर्णशकटिकया क्रीडिष्यसि । ( स्वगतम् ) तद्यावद् विनोदयाम्येनम् । आर्याया वसन्तसेनायाः
समीपमुपसर्पिष्यामि । ( उपसृत्य ) आर्ये । प्रणमामि ।
13. दारकः रदनिकों किम् अयाचयत ?
(A) सौवर्णशकटिका
(B)
रजतशकटिका
(C)
मन्मयशकटिका
(D)
काष्ठशकटिका
14. विनोदयाम्येनम् इति पदस्य सन्धिविच्छेदं कुरु ।
(A)
विनोदयाति + एनम्
(B)
विनोदयासि + एनम्
(C) विनोदयामि + एनम्
(D)
विनोदयाम + येनम्
15. बालकः कस्य ऋया सुवर्णशकटिकया क्रीडिष्यसि ।
(A)
मातुः
(B) तातस्य
(C)
स्वस्य
(D)
राज्ञः
खण्ड-ग (व्याकरणकार्यम्)
16. 'ख' वर्णस्य उच्चारणस्थानम् किम् ?
(A) कण्ठः
(B)
तालुः
(C)
दन्ताः
(D)
मूर्धा
17. तालुस्थानेन कस्य वर्णस्य उच्चारणं भवति ?
(A)
र
(B)
ष
(C) इ
(D)
प
18. व् + इ + ज् + ञ् + आ + न् + अ + म् इत्यस्य वर्णसंयोजनं
कुरुत -
(A)
विजयम्
(B)
विज्ञापनम्
(C) विज्ञानम्
(D)
विपाकम्
19. 'बालक' शब्दस्य पञ्चमी-एकवचने रूपं भवति
(A) बालकात्
(B)
बालकस्य
(C)
बालकाय
(D)
बालके
20. 'गणेशाय' पदे का विभक्तिः प्रयुक्ता ?
(A)
पञ्चमी
(B) चतुर्थी
(C)
षष्ठी
(D)
प्रथमा
21. 'अहम्' इति पदम् कस्य शब्दस्य रूपम् ?
(A)
युस्मद्
(B)
तत्
(C)
एतत्
(D) अस्मद्
22. 'गच्छति' इत्यस्य मूलधातुः कः ?
(A)
गत्
(B) गम्
(C)
गो
(D)
गच्छ
23. 'पद्' धातोः लृट्लकारे मध्यमपुरुष एकवचने रूपम् भवति -
(A)
पठिता
(B) पठसि (सही उत्तर - पठिष्यसि होगा)
(C)
पठिष्यति
(D)
पठिष्यामि
24. 'गच्छतु' पदे कः लकारः प्रयुक्तः ?
(A) लोट्
(B)
लट्
(C)
लृट्
(D)
लड्.
25. --------- पुस्तकं पठामः
। उचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयत -
(A)
अहम्
(B)
आवाम्
(C) वयम्
(D)
मया
26. चयं प्रतिदिनं विद्यालयं ---------- । उचितं क्रियापदं चित्वा रिक्तस्थानं
पूरयत
(A)
गच्छति
(B)
गच्छसि
(C)
पठिष्यति
(D) गमिष्यामः
27. अभितः योगे का विभक्तिः भवति ?
(A)
पञ्चमी
(B)
चतुर्थी
(C) द्वितीया
(D)
प्रथमा
28. एकैकः जनः ग्रामं गच्छति । रेखाङ्कितपदस्य सन्धिविच्छेदं
कुरु -
(A) एक + एक
(B)
एका + एक
(C)
एकम् + एकम्
(D)
एक + ऐकः
29. 'पठित्वा' इति पदे कः प्रत्ययः प्रयुक्तः ?
(A)
तव्यत्
(B) क्त्वा
(C)
तल्
(D)
क्त
30. नदीम् अभितः वृक्षाः सन्ति । रेखाङ्कितपदे का विभक्तिः प्रयुक्ता
?
(A)
प्रथमा
(B) द्वितीया
(C)
तृतीया
(D)
चतुर्थी
खण्ड-घ (संस्कृतसाहित्यम्)
31. कस्य ग्रन्थस्य रचनाकार: महर्षिः वाल्मीकिः अस्ति ?
(A)
महाभारतम्
(B)
गीता
(C)
उत्तररामचरितम्
(D) रामायणम्
32. ईशः कुत्र अस्ति इति पाठः कस्मात् ग्रन्थात् संकलितः ?
(A)
मृच्छकटिकम्
(B) गीताञ्जलिः
(C)
पुरुषपरीक्षा
(D)
तर्कसंग्रहः
33. 'सौवर्णशकटिका' इति पाठस्य विधा का ?
(A)
गद्यविधा
(B)
पद्यविधा
(C)
चम्पूविधा
(D) नाट्यविधा
34. महतां धनम् किम् ?
(A)
अपमानः
(B) मानः
(C)
धनम्
(D)
रूपम्
35. जातकमालाया लेखकः कः ?
(A)
कालिदासः
(B)
व्यासः
(C) आर्यसूरः
(D)
वाल्मीकिः
36. वेदानां संख्या का ?
(A)
दश
(B)
पञ्च्
(C) चत्वारः
(D)
षष्ठ
37. नाट्यशास्त्रस्य प्रणेता कः ?
(A)
कालिदासः
(B)
वाल्मीकिः
(C)
व्यासः
(D) भरतमुनिः
38. गद्यपद्यमयं काव्यं किम् कथ्यते ?
(A)
नाटकम्
(B) चम्पूकाव्यम्
(C)
गद्यम्
(D)
पद्यम्
39. अम्बिकादत्तव्यासस्य रचना अस्ति
(A)
मेघदूतम्
(B)
रघुवंशः
(C)
महाभारतम्
(D) शिवराजविजयम्
40. पुराणानां रचेता कः ?
(A)
कालिदासः
(B)
तुलसीदासः
(C) व्यासः
(D)
वाल्मीकिः
