प्रश्न बैंक - सह - उत्तर पुस्तक (Question Bank-Cum-Answer Book)
Class - 12
Sanskrit
द्वादशः पाठः किन्तोः कुटिलता
1. एकपदेन उत्तरत-
(क) वाक्यमध्ये प्रविश्य सर्वं कार्यं केन विनाश्यते?
उत्तर-
किन्तु ना
(ख) कं कर्म सम्पन्नं विना विवाहः न परिगण्येत् ?
उत्तर-
चतुर्थी
(ग) नेतृमहोदयः पुस्तकप्रशंसां कुर्वन् किन्तु' प्रयोगेन कं परामर्शम्
अददात्?
उत्तर-
लेखकम्
(घ) धर्मव्यवस्थापक: विधवायाः पुनर्विवाहमुचितं मन्यमानोऽपि व्यवस्थां
किमर्थं न ददौ?
उत्तर-
प्राचीनमर्यादां रक्षितुम् ।
(ङ) कीदृशं भोजने अवधानम् अत्यावश्यकम्?
उत्तर
-गरिष्ठ भोजने ।
(च) कस्य विभागस्य अधिकारी 'किन्तु' युक्तं पत्रं प्रेषयित्वा बाधा
उपस्थापितः ?
उत्तर-
राजस्वविभागस्य
(छ) 'कार्ये' पदे का विभक्तिः?
उत्तर-
सप्तमी
(ज) 'शत्रुता' इत्यस्य विलोमपदं किम्?
उत्तर-
मित्रता
(झ) 'प्रविष्ट: पदे कः प्रत्ययः प्रयुक्तः ?
उत्तर-
क्त प्रत्ययः
2. पूर्णवाक्येन उत्तरत-
(क) भूमिविषयके अभियोगे किन्तु' -ना का बाधा उपस्थापिता ?
उत्तर-
भूमिविषयके अभियोगे राजस्वविभागप्रधानाधिकारी तद् विरोधे प्रेषितवान् इति किन्तु'
- ना बाधा उपस्थापिता।
(ख) वाक्यमध्ये प्रविश्य सर्वं कार्यं केन विनाश्यते?
उत्तर-
वाक्यमध्ये प्रविश्य सर्वं कार्यं किन्तु ना विनाश्यते ।
(ग) नेतृमहोदयः पुस्तकप्रशंसां कुर्वन् 'किन्तु' प्रयोगेन कं परामर्शम्
अददात्?
उत्तर-
नेतृमहोदयः पुस्तकप्रशंसां कुर्वन् किन्तु प्रयोगेन लेखकं परामर्शम् अददात् ।
(घ) भोजन-गोष्ठीस्थले कीदृशी प्रदर्शनी समायोजिता आसीत् ?
उत्तर-
भोजन-गोष्ठीस्थले सर्वाङ्गपूर्णा एका भोज्यव्यंजनानां प्रदर्शनी समायोजिता आसीत् ।
(ङ) भोजनगोष्ठ्यां लेखकस्य कण्ठनलिकां कः अरुधत्?
उत्तर-
भोजनगोष्ठ्यां लेखकस्य कण्ठनलिकां स्वामिमहोदयस्य किन्तु' अरुधत्।
(च) धर्मव्यवस्थापक: विधवायाः पुनर्विवाहमुचितं मन्यमानोऽपि व्यवस्थां
किमर्थं न ददौ?
उत्तर-
धर्मव्यवस्थापक: विधवायाः पुनर्विवाहमुचितं मन्यमानोऽपि व्यवस्थां प्राचीनमर्यादारक्षितुं
न ददौ।
(छ) गृहिणी पत्युः कर्णसमीपे आगत्य शनैः किम् अवदत्?
उत्तर-
गृहिणी पत्युः कर्णसमीपे आगत्य शनैः अवदत्- अन्धकारेऽस्मिन् यासि त्वमवश्यम्, किन्तु
दृश्यतां स शस्त्रं न प्रहरेत् ।
(ज) किन्तो: सार्वदिकः प्रभावः कः ?
उत्तर-
किन्तो: सार्वदिकः प्रभावः अस्ति यत् वार्ता काममुत्तमास्तु अधमा वा परमयं मध्ये प्रविश्य
तस्याः कथायाविच्छेदमवश्यं करिष्यति।
3. उपयुक्तशब्दान् चित्वा रिक्तस्थानानां पूर्तिः विधेया-
(दुर्घटा,
अवधानम्, सन्दानितः, स्वामिमहोदयम्, संस्कृते, विवाहस्य, शान्तम्, पलायाञ्चक्रे, कालात्,
सङ्कटे)
(क)
अहम् --- स्वामिमहोदयम् ----- अप्राक्षं किमहं
तत्र गन्तुं शक्नोमि ।
(ख)
अस्य 'किन्तो:' कारणात् कस्मिन्त्रपि कार्ये सफलता ---
दुर्घटा --अस्ति।
(ग)
तस्य स्वादसूत्रेण -- सन्दानितः-- अहं तथैव द्वितीयं
ग्रासमगृह्णं तथैव “किन्तु” मम कण्ठनलिकामरुधत् ।
(घ)
गरिष्ठवस्तूनो भोजने ----- अवधानम् ----- अत्यावश्यकम्।
(ङ)
विगुणः कार्षापणः कुत्सितश्च पुत्रः --- सङ्कटे----
कदाचिदुपयुक्तो भवेत् ।
(च)
राज्यतो लब्धाया भूमेरभियोगो बहोः ----कालात्-----
न्यायालये चलति स्म ।
(छ)
मम सर्वोऽपयुत्साह: ----पलायाञ्चक्रे----- ।
(ज)
अहं निश्चिन्तताया एकं. ---शान्तम्----- निःश्वासमुचम्
।
(झ)
जातस्य तस्याः --विवाहस्य------ अद्य तृतीयो दिवसः
।
(ञ)
बहुकालानन्तरं. ---संस्कृते---- एवं विद्यां नवीनता
दृष्टिगताऽभवत् ।
4. अधोलिखितैः उचितक्रियापदैः रिक्तस्थानानि पूरयत-
परिगण्येत
,परावर्तिषि, आच्छिनत्ति, मन्यामहे, दीयेत, अलिखिष्यत्
(क)
प्रधानः एकं पत्रं प्रेषितवानस्ति । एतदुपर्यपि लक्ष्यदानमावश्यकं --मन्यामहे---।
(ख)
गृहाभिमुखं मुखं कुर्वन् तस्मात् स्थानादेव -- परावर्तिषि----।
(ग)
यदि हिन्दीभाषायाम् ---अलिखिष्यत्-- तर्हि सम्यगभविष्यत्
।
(घ)
इदमेवोचितं प्रतीयते यत् एवंविधस्थले पुनर्विवाहस्य व्यवस्था --दीयेत-- ।
(ङ)
कदाचित् कदाचित्त्वयं क्रूरः किन्तु मुखस्य कवलमपि ----आच्छिनत्ति---।
(च)
नाद्यापि चतुर्थीकर्म सम्पन्नं येन विवाहः ----परिगण्येत----।
5. सन्धिविच्छेदं कुरुत-
(क)
तत्रैवास्य = तत्र+एव+अस्य
(ख)
सर्वाण्येव = सर्वाणि + एव
(ग)
मन्त्रिर्मितमेकम् = मत्+ निर्मितम्+एकम्
(घ)
किलैकोऽधिकारी = किल + एक:+ अधिकारी
(ङ)
द्वयोरुपर्येव = द्वयोः +उपरि + एव
6. प्रकृतिप्रत्ययविभागः क्रियताम्-
(क)
निर्मुच्य = निर्+ मुच् + ल्यप्
(ख)
आदाय = आ+दा+
ल्यप्
(ग)
प्रविष्ट = प्र
+विश् + क्त
(घ)
आगत्य = आ
+ गम् + ल्यप्
(ङ)
परिज्ञातम् = परि
+ ज्ञा+ क्त
7. अधोलिखितेषु पदेषु विभक्तिं वचनं च लिखत-
(क)
कार्ये - सप्तमी एक.
(ख)
अभियोक्तु- पंचमी / षष्ठी एक.
(ग)
बालिकाया - पंचमी/ षष्ठी एक.
(घ)
न्यायालयेन - तृतीया एक.
(ङ)
नेतु-
पचमी / षष्ठी एक.
(च)
शक्तौ- सप्तमी एक.
(छ)
औषधिम् - द्वितीया एक.
8. विलोमपदं लिखत-
(क)
विगुणः - सगुणः
(ख)
शौर्यम् - भीरुता / कायरता
(ग)
सुरक्षित - असुरक्षितः
(घ)
शत्रुता - मित्रता
(ङ)
धीरः
- अधीरः
(च)
भयम्-
निर्भयम्
9. बहुविकल्पीया: प्रश्ना:-
(क) 'किन्तोः कुटिलता' पाठः कस्मात् ग्रंथात् संकलित ?
(i)
कथासागरात्
(ii) प्रबन्ध- परिजातः
(iii) पाषाणीकन्याया:
(iv)
रामायणात्
(ख) 'प्रबन्ध-परिजात' इत्यस्य ग्रंथस्य रचयिता क?
(i) भट्टमथुरानंदशास्त्री
(ii)
विद्यापतिः
(iii)
कालिदासः
(iv)
माघ:
(ग) 'नेतु:' इति पदस्य मूलशब्दः क?
(i)
नेता
(ii)
नी
(iii) नेतृ
(iv)
नेत्री
(घ) 'इतिश्री' पदस्य अर्थ चिनुत-
(i)
आरम्भः
(ii)
प्रारम्भः
(iii) समाप्ति
(iv)
मध्ये
(ङ) 'कुन्तः' शब्दस्य अर्थ चिनुत-
(i) भाला
(ii)
लाठी
(iii)
तलवार
(iv)
बाणम्
(च) अहं देशसेवां कर्तुं गृहात् बहिः अगच्छम् । एतस्मिन् वाक्ये अव्ययपदं
चिनुत-
(i)
कर्तुं
(ii)
गृहात्
(iii)
देशसेवा
(iv) बहि:
(छ) 'महाराज' इति पदस्य सामासिकविग्रहं लिखत-
(i)
राजा महान्
(ii)
महा राजा
(iii) महान् च असौ राजा
(iv)
राजा महान्
(ज) 'नववार्षिकी कन्या' अनयोः पदयोः विशेष्यपदं किम्?
(i) कन्या
(ii)
वार्षिकी
(iii)
नववार्षिकी
(iv) नव
JCERT/JAC प्रश्न बैंक - सह - उत्तर पुस्तक (Question Bank-Cum-Answer Book)
विषयानुक्रमणिका
क्रम. | पाठ का नाम |
प्रथमः पाठः | |
द्वितीयः पाठः | |
तृतीयः पाठः | |
चतुर्थः पाठः | |
पंचमः पाठः | |
षष्ठः पाठः | |
सप्तमः पाठः | |
अष्टमः पाठः | |
नवमः पाठः | |
दशमः पाठः | |
एकादशः पाठः | |
द्वादशः पाठः | |
त्रयोदशः पाठः | |
चतुर्दशः पाठः | |
